Toezichthouden tijdens wedstrijden: maak van het probleem de oplossing!

Vorig jaar heeft de KNHS verplicht gesteld dat er per wedstrijd een toezichthouder op het voorterrein aanwezig moet zijn. Maar vooralsnog zijn er onvoldoende opgeleide toezichthouders om in deze vraag naar nog meer controle en handhaving te voorzien. Daarom start er in oktober een opleiding om extra toezichthouders op te leiden. 

Prachtig zou je denken. Nog meer toezichthouders, nog meer controle, nog meer handhaving. Toch heb ik mijn twijfels of deze inzet het gewenste resultaat op gaat leveren, namelijk meer vertrouwen dat wij op wedstrijden op een eerlijke manier met onze paarden omgaan. Want de praktijk leert dat (nóg) meer controle en handhaving in de regel niet tot een groter gevoel van vertrouwen leidt. Het geeft alleen maar meer stress en het zal eerder tot teleurstellingen leiden. Iedere door een toezichthouder gemiste misstand zal namelijk worden gezien als falen van het systeem: Zie je wel? Het werkt niet. Zie je wel? Allemaal vriendjespolitiek. Zelfs al zou je aan de norm voldoen van één toezichthouder per wedstrijd, dan nog heeft deze toezichthouder geen ogen in zijn achterhoofd. En het is ook nogal wat om de verantwoordelijkheid voor het welzijn van paarden op wedstrijden bij slechts één persoon neer te leggen. Want zijn we niet allemaal verantwoordelijk? Voor het welzijn van onze paarden en van het juiste beeld naar buiten toe uit te stralen? 

Maak van je probleem de oplossing en verhoog de betrokkenheid 

Waarom zou je van het probleem niet de oplossing maken? Er is een tekort aan toezichthouders, maar tegelijkertijd lopen er in Nederland zo'n 450.000 potentiele toezichthouders rond. Oftewel bezoekers van wedstrijden en evenementen met een smartphone. Geef die een taak! Waarom zou je daar geen gebruik van maken? In plaats van hen te intimideren en ze te verbieden te filmen bij een losrijring (wat op internationale evenementen nog wel eens gebeurd). Het laatste versterkt alleen maar de schijn tegen. Maak gebruik van hun beeldmateriaal. Zet de toetsenbordofficials aan het werk. Kom achter je pc vandaan en naar de wedstrijd! Geef iedereen die zich betrokken voelt bij het welzijn van paarden op wedstrijden en evenementen de mogelijkheid invloed uit te kunnen oefenen en mee te helpen de sport te verbeteren. Ontwikkel bijvoorbeeld een app waarmee publiek beelden naar een commissie van officiële toezichthouders kunnen sturen die ze beoordeeld en waar nodig eventueel direct kan optreden.

Ik heb dit idee hier en daar wel eens laten vallen. En duidelijk is dat veel mensen voor iedere oplossing wel een probleem hebben. Zo hoorde ik vaak de volgende bezwaren:

Het publiek zou niet deskundig genoeg zijn om te kunnen beoordelen of er sprake is van een misstand. Ten eerste denk ik dat daarmee de kennis van veel paardenliefhebbers in Nederland wordt onderschat. Ten tweede is het eigenlijk helemaal niet zo relevant hoe deskundig het publiek is. Als bepaalde ruiters structureel een negatieve indruk maken op het publiek op verschillende wedstrijden, dan moet je daar toch wat mee? Met een app kun je zicht krijgen op wie en welke situaties in dat opzicht schadelijk zijn. Dat wil niet zeggen dat ruiters daarmee per definitie schuldig zijn of dat we ze direct moeten cancellen. Maar je kunt ze wel bewust maken dat zij bijdragen aan een negatieve beeldvorming. 

Als we het draagvlak willen behouden en versterken, dan moet het publiek geïnspireerd worden door wat ze zien op wedstrijden en evenementen. En zullen degene die een negatieve indruk maken op het publiek zich bereid moeten tonen hun praktijken aan te passen.

Een dergelijk systeem zou misbruikt worden door dierenactivisten, mensen die jaloers zijn op een wedstrijdruiter, of zo de concurrentie willen benadelen. Dat zou inderdaad kunnen gebeuren. Maar dan nog: als de ruiter in kwestie gewoon netjes rijdt heeft de kwaadwillende toeschouwer geen poot om op te staan. Beelden van spraakmakende situaties verschijnen bovendien toch wel op social media, waarna ze een eigen leven gaan leiden. Beter kun je er dan grip op houden door de beelden serieus te nemen en ze in behandeling te nemen. Op die manier neem je ook de mensen die de moeite hebben genomen om fysiek naar een wedstrijd of evenement te komen serieus. De bezoekers krijgen daarbij een veel genuanceerder beeld van hoe het er aan toe gaat op wedstrijden. Meer dan het eendimensionale beeld van wat men op social media voorgeschoteld krijgt. 

Het is ongemakkelijk voor ruiters als zij op wedstrijden en het losrijterrein door iedereen gefilmd kunnen worden. Ik denk dat we als wedstrijdruiters er maar aan moeten wennen dat alles wat we doen met onze paarden onder een vergrootglas ligt. En wat mij betreft geldt dat niet alleen voor wedstrijdruiters, maar voor iedere ruiter. Ruiters die gewoon staan voor hun horsemanship hoeven helemaal nergens bang voor te zijn. Wie eerlijk rijdt heeft niets te verbergen. Natuurlijk zou het niet zo moeten zijn dat er meteen straffe maatregelen volgen bij de eerste beste melding van een toeschouwer. Iedere ruiter verdient een eerlijk proces, waarbij de beelden zorgvuldig door de officials worden beoordeeld volgens de geldende reglementen. Met een degelijke oplossing kun je juist een eerlijkere afweging maken. Doordat de digitale beelden nauwkeuriger geanalyseerd kunnen worden dan met het blote oog. En helemaal wanneer er door toeschouwers meerdere beelden vanuit verschillende hoeken worden ingezonden.

Wat als de beelden niet duidelijk of discutabel zijn? Als ruiters structureel in opspraak raken over hun wijze van rijden, dan biedt dat een kans om met hen in gesprek te gaan. Het biedt een kans te onderzoeken waar nu precies aanstoot aan genomen wordt. En van daar uit nieuwe oplossingen te bedenken. Misschien is de ruiter in kwestie zich van geen kwaad bewust? Kan hij/zij de manier van rijden wat aanpassen? Misschien moeten er reglementen aangepast worden? Juist deze situaties bieden de kans om middels voortschrijdend inzicht te verbeteren en meer in gesprek te gaan. Zowel met ruiters, publiek als officials. Ik realiseer mij goed dat dit een hele spannende is. Het vraagt van álle betrokkenen in de wedstrijdsport dat zij zich kwetsbaar opstellen. Maar ik denk dat we het punt genaderd zijn dat niets doen geen optie meer is. En dat meer van hetzelfde het tij niet zal gaan keren. Dat we ons niet meer kunnen verschuilen achter reglementen. Willen we geluk of willen we gelijk? Als het publiek niet meer kan waarderen wat er op wedstrijden en evenementen gebeurd, dan heeft de wedstrijdsport geen toekomst meer.