Erfelijke afwijkingen

Op bepaalde plekken wordt er al meer aandacht aanbesteed. Ik hoop met mijn verhaal nog meer bekendheid te geven aan bepaalde erfelijke afwijkingen. Ik ben er in de afgelopen jaren mee in aanraking gekomen en liep op bepaalde plekken tegen een muur.

Het verhaal van Hofprinzessin a.k.a. Haley

In de afgelopen 4 jaar heb ik meer geleerd door dit bijzondere paard dan in alle andere 31 jaar waarin paarden aanwezig waren.

Maart 2018 was onze eerste ontmoeting. Voor het eerst in mijn leven zou ik mijn eigen paard kopen, ik kwam terecht bij een handelaar die wel iets voor mij zou hebben. Toen ik de stallen binnen kwam viel mijn oog direct op haar, maar ik dacht 'die past vast niet in mijn budget'. We deden een rondje met de handelaar en die eindigde toch voor haar stal, hij kon me haar wel aanbieden voor een bepaald bedrag. Ze werd uit haar stal gehaald en mocht even los in de bak om haar bewegingen te laten zien. Direct kwam ze naar mij toe en was de band gelegd, ondanks dat ze alles was wat ik niet voor ogen had, onbeleerd en jong. Ze ging niet meer uit mijn hoofd. Ze was klinisch gekeurd en er zaten foto's van de benen bij. Zoveel verstand had ik natuurlijk niet van aanschaven en het leek mij allemaal akkoord. Wat kon er mis zijn met een paard die nog nooit een zadel op had gehad. 3 dagen later hebben we haar opgehaald.

Wauw wat was ik blij met mijn eerste eigen paard, ze was lief, knap en knuffelig. Ondanks dat ze in april 4 jaar zou worden deed ze alles heel braaf, poetsen en voetjes op beuren. De eerste weken hebben we lekker kennis gemaakt en een band opgebouwd. Longeren, wandelen, poetsen noem maar op, we werden echt vriendinnen. Als ik met mijn autootje aankwam rijden riep ze me al. Wat waren we gek met elkaar.

Het beleren ging heel gemoedelijk, ze heeft geen stap verkeerd gezet en deed alles voor me.

September 2018 kregen we onze eerste tegenslag. Ze was ineens kreupel, we dachten dat ze zich misschien wat verstapt had in de wei. Na een week was het nog niet over en heb ik een afspraak gemaakt bij de dierenarts. Een kreupelheidsonderzoek zou uitwijzen wat er aan de hand was. Het voorbeen werd uit verdoofd en toen was ze ineens op het andere been kreupel. Overbelasting was de diagnose van de dierenarts. Ze had wat kleine voeten en het advies was om voor speciaal beslag te doen om het draagvlak wat te vergoten en dan zou het beter moeten worden. Na wat rust werd het inderdaad beter en hebben we voorzichtig het longeren en rijden weer opgepakt.

Februari 2019 gingen we op onze eerste wedstrijd. Heel braaf ging ze mee op de trailer en was ze voorbeeldig tijdens haar eerste reis. Het losrijden met alle anderen op een klein stukje was hier en daar wat spannend, maar ze deed het super. Alleen achterblijven op de trailer vond ze wat lastig, als ik maar in de buurt was dan was het allemaal oké. Ze was altijd heel erg gefixeerd op mijn aanwezigheid, ze volgde me overal. Dat maakte de band nog sterker.
Ongeveer om de 2 a 3 weken gingen we op concours en haalden we hoge punten. Ze zette iedere keer haar beste beentje voor en was heel braaf voor een jong paard vond ik. Eind april gingen we ook weer op concours en toen ging het een stuk minder. Stap en draf oefenen ging goed, maar de galop werd erg lastig. Ze wilde vaak niet meer aanspringen en begon dan ook te bokken. Er was iets aan de had maar wat... Dus de concoursen gelaten voor wat ze waren en thuis eerst verder aan de slag. Thuis was het erg wissend in de galop en kon nog steeds niet bedenken waar het aan kon liggen.

In de wei merkte ik op dat ze dagen had dat ze wat angstig was. Ze bleef vooraan in een hoekje staan en kwam daar de hele dag niet meer uit totdat ze binnen gehaald werd. Ze at in die uren dan ook niet en dat waren toch vaak dagen van 9 tot 16 uur. Ik maakte me daar best zorgen over. Ik werkte zelf hele dagen en had er dus geen controle op. En andere mensen zagen het gewoon niet. Toen ik het in de gaten had legde ik dan wat hooi bij haar neer zodat ze wel wat kon eten, maar toch gaf het mij geen rust. Moest dan van mijn werk heen en weer scheuren om even bij haar te kijken. Als ik haar meenam aan de hand wat verder in de wei strubbelde ze vaak tegen en zodra ik haar los liet rende ze hard terug naar de hoek. Het bracht veel vraagtekens en wilde toch het beste voor haar.

In juli 2019 had ik een les afgesproken bij een andere instructeur. Zij heeft veel ervaring met revalidatie en probleem dingen, dus dat leek mij een goede stap. Tijdens de les wat dingen geprobeerd en de galop ging een stuk beter. Met haar een aantal dingen besproken en ervoor gekozen om Haley te verhuizen naar haar stal. Als ze dan slechte momenten zou hebben met de hele dag in een hoekje staan en niet eten zou dat opvallen. Dit bracht mij ook wat rust in mijn zorgen. In het begin moest ze natuurlijk wel wennen, maar dat ging al gauw.

In augustus 2019 weer op concours de eerste was op een zandbodem en dat ging prima, de galop was iets ongecontroleerd maar ze bokte niet meer. Ik was blij met het resultaat dus op naar de volgende. De volgende was op gras maar dat was een minder goede keus. Ze had totaal geen balans en gaf dit ook duidelijk aan. Wilde niet meer galopperen en de rest werd een rommeltje. Duidelijk we gingen niet meer op gras starten. Voorlopig de concoursen maar weer even laten voor wat het is en thuis verder oefenen.

De galop werd toch steeds meer een dingetje en ook de stap werd stukken minder. Taktfouten maar soms ook gewoon in telgang. Oktober 2019 adviseert mijn instructeur om toch eens foto's te laten maken van de hals en rug. Zij heeft veel meer ervaring met lichamelijke afwijkingen en vertelt mij het een en ander. Dus een afspraak maken in de kliniek.
9 oktober 2019 gaan we naar de kliniek en worden er foto's gemaakt van de hals en rug. Advies is om ook c6-c7 goed op de foto te laten zetten, dit geef ik door aan de dierenarts. Haley snapt er niets van en volgt mij met haar ogen zodra ik uit beeld ben wordt ze erg druk. Ik mag bij haar blijven en dan is ze rustig, m’n lievie. Samen bekijken we de foto's en de hals ziet er goed uit volgens de dierenarts, niets bijzonders. Dus door naar de rug. Eerste stuk is super en daarna volgt er een stukje waar de doornuitsteeksels elkaar iets raken, maar volgens de dierenarts nog geen ernstige kissing spines. Hij zou het paard er niet op afkeuren. Gelukkig dus dat kan dan niet het probleem zijn. Het rijden moet ik wat aanpassen en zorgen dat ze de rug wat meer gaat bollen en dan komt alles goed. Gewoon lekker gaan rijden.
Eenmaal weer op stal gekomen vraagt mijn instructeur of ik de foto's ook gekregen heb en of zijn ze door mag sturen naar de kliniek in Emmeloord, daar zijn ze gespecialiseerd op hals en rug. Natuurlijk mag dat en ik doe haar de foto's. De volgende dag had zij al antwoord en dat was een antwoord die ik niet graag hoorde. De foto's waren niet goed, ze had ECVM en in een ernstige mate. Dat is een malformatie van de onderste halswervels. En ook de rug was ze erg gevoelig op dus moest het wel serieus nemen. Ik heb vreselijk gehuild en wist me totaal geen raad, wat nu? Er was geen geld om het verder te laten onderzoek of een eventuele behandeling. Met mijn instructeur afgesproken dat we gingen kijken hoever we haar spieren konden versterken om het rijden makkelijker te maken. Ik heb met Haley geleerd om te werken aan de hand om haar lichaam soepel en sterk te maken. Hoe moeilijk ze het soms had met rijden hoe makkelijk ze dit op pakte. We wisselden veel af in rijden en andere dingen en de ene keer ging rijden goed de andere keer weer stukken minder. Voor de afwisseling deden we mee aan Working Equitation en dat vond ze erg leuk om te doen.
In de wintermaanden viel het ons op dat ze erg vermagerde en slecht at in het compact gras wat ze kreeg. Vanaf dat moment mocht ze een hooinet in haar stal, deze hingen we wat hoger op zodat ze ook haar nekspieren wat anders moest gebruiken. Ik had al veel gelezen over ECVM en contact gehad met Zefanja Vermeulen. Dit gaf mij een duidelijker beeld over wat mij te wachten stond in de loop van de jaren. De ziekte zou steeds meer symptomen laten zien en dat zou voor mij als eigenaar erg lastig worden. Een stuk passieve fysio zou haar erg kunnen ondersteunen en zorgen dat de spieren sterker worden. Zo goed als mogelijk heb ik hier wat dingen in gedaan, het valt natuurlijk niet mee als je op een pensionstalling staat. Je kunt niet zomaar even de ondergrond enz veranderen.

In gedrag kon ze vaak erg wisselt zijn, ze was vaak hengstig en dan ook erg kattig tegen andere paarden. Tijdens het buiten en binnen zetten kon ze ook wel eens raar uit de hoek komen. Net of iemand haar ineens in de kont kneep en dan vloog ze er ineens van door. Regelmatig kwam ze uit de wei met wonden aan de benen, was de coördinatie weer niet goed geweest. Aan beide voorbenen had ze in afgelopen 2 jaar een schiefel ontwikkeld. In de stal stond ze vaak met haar tanden over de wand te schrapen. Longeren was een ding wat ze heel erg lastig vond, stap en draf ging redelijk, maar dan zo ineens stoof ze dan weg in galop. Vaak ging de galop hard en onstuimig, plat door de bocht. Dus besloten om niet meer te longeren en in plaats daar van werken aan de hand en grond werk te doen. Tijdens het rijden was het steeds erg wisselt. Galopperen ging moeizaam, hard en schieterig en veel protest en daarna was ze erg gestresst en heet.

Anderhalf jaar hebben veel geprobeerd, rustgevende kruiden, doterra olie, harpagyl, therapieën, fysiotherapeut, chiropractie, fascia release enz. Het was letterlijk een achtbaan, dan gingen we weer omhoog en was ik heel erg blij, een dag later zakten we weer naar de grond. Ontzettend intens, maar wat was ik gek met haar. Ik had nog nooit zo'n lief paard gehad.

In januari 2021 had ik genoeg geld gespaard om een verder onderzoek te laten doen in Emmeloord. Met een behandeling hoopten we haar uit de vicieuze cirkel te halen en de spieren nog wat te verbeteren.
Na een aantal weken heel voorzichtig begonnen met longeren, wat was ik verbaasd. Ze liep stukken beter en longeren ging wonderbaarlijk goed. Ze werd weer vrolijker en deed niet meer zo raar met buiten en binnen zetten. Na een aantal weken mocht ik voorzichtig weer beginnen met rijden. De stap ging stukken beter, de galop was nog wat onwennig maar in elk geval niet meer met protest. Ik was helemaal blij, nu konden we de spieren nog beter gaan trainen. Op naar nog jaren plezier, ik zag het helemaal voor me.
Zodra ik voelde dat ze het weer wat lastiger had maakte ik een afspraak bij chiropractie en kreeg ze een behandeling. Dat hielp haar heel goed. Haar rug werd rechter en meer bespiert, ze ging echt vooruit. Wel had ze regelmatig een behandeling nodig dat ik besloot om zelf een opleiding tot masseur te volgen zodat ik haar zelf ook kon helpen.

Naar mate het jaar vorderde werd de galop toch wel weer een ding. Bunny hoppen, agressief afzetten, hard willen, zijn een kleine greep uit alle dingen die voorbij kwamen. Maar eens proberen om een ander bit te gebruiken, bitfitter erbij en opzoek. Een geschikt ander bit kunnen vinden en de galop leek beter stuurbaar en minder agressief.
Helaas waren alle behandelingen en veranderingen in het harnachement vaak van korte duur en dat bracht mij veel zorgen en verdriet. Ik wist natuurlijk dat wanneer ze ouder werd de symptomen toe zouden nemen, maar je hoopt het te rekken met alle oefeningen en behandelingen.

Eind 2021 ging ze achteruit, longeren werd weer lastiger, ze kon zo ineens weer weg schieten, ze wilde niet meer graag naar buiten en ze werd wat bozer in gedrag. De nacht van oud en nieuw is ze erg gestresst. Het is net of haar gehoor sterker is dan die van anderen. Ze heeft veel last van het vuurwerk en draait rondjes in de stal. Op dat moment sluit ze zich af voor mij en kan ik haar niet meer rustig krijgen. Dat baart me zorgen.

Begin januari 2022 liep ze weer onregelmatig en hebben we een afspraak gemaakt in de kliniek voor onderzoek. Het was een lang onderzoek, samen eerst het rapport van Emmeloord doorgenomen en daarna begonnen met kreupelheidsonderzoek. Op het harde liep ze voor weer onregelmatig en zijn begonnen met uit verdoven. Kreupel op 3 benen, ik kon wel janken, wat nu? Besloten om wat foto's te maken van de voeten, hier was niets raars op te zien, conclusie ontsteking in de weke delen. Er was een keus om een mri scan te maken van de benen, maar dat is erg prijzig. En wetend dat de rest van haar lichaam niet in orde is bracht het voor mij geen meerwaarde. Andere oplossing was om haar voorvoeten in te spuiten met langwerkende ontstekingsremmers en pijnstillers met de hoop dat dit zijn werk ging doen. En speciaal beslag met zooltjes en siliconen vulling voor wat extra demping. Dan nog een laatste keer in spuiten als dit niet werkt zal ik toch een andere keus moeten maken. Ze heeft te veel pijn en haar lijf wordt steeds moeilijker.

In de weken er na wordt ik benaderd door een Duitse dierenarts die bezig is met een studie, een genetische analyse met betrekking tot PSSM2 en ECVM. Hij wil graag mijn lieve Haley daar in meenemen aangezien zij 3e-graads familie is van zijn merrie. Ik vraag aan hem wat het precies in houdt met PSSM2, dit blijkt een dominant gen te zijn die in deze bloedlijn voorkomt. Kort gezegd mijn lieve prinses is dus ook gezegend met PSSM2. Nog een ding om mij in de verdiepen. Dus heel internet weer over geweest en via via telefonisch contact gehad met iemand die een paard heeft met PSSM2. Tja wat moet ik ervan zeggen, nog meer zorgen en nog meer verdriet. Wel vallen er een aantal symptomen nog beter op z'n plek. En nu?? Supplementen schijnen bij de meeste mensen te helpen. Dan dat ook maar bestellen, we gaan ervoor. Nu is het wel zo dat die andere paarden over het algemeen alleen PSSM2 hebben en niet de hele lijst met afwijken zoals Haley ze bezit.
Er zijn inmiddels wat weken verstreken en ik mag weer beginnen met longeren. Wonderbaarlijk lukt dat goed en loopt ze als een veertje. Hebben de spuiten geholpen?! Maar voor hoe lang? In de week erna ontvang ik alle supplementen en erwteneiwit en ga ik starten met deze dingen. Wat een drama was dat, ze wilde natuurlijk niets van al deze nieuwe dingen eten. Het rook vreemd en hoe wel ik haar bemoedigend toe sprak dat het allemaal voor het eigen best wil was lukte het vaak niet. Soms at ze haar slobber op en andere dagen moest ik alles in een spuit doen en het zo naar binnen werken. Dat gaat je aan je hart, maar je hoopt zo dat het werkt. Na 4 weken mocht ik rustig weer een beetje rijden de eerste paar keer voelde ze goed en ontspannen. Na 2 weken werd het rijden weer minder. De ontspanning werd minder en ze liep liever niet dan wel. Dan maar weer wat meer richten op werken aan de hand. Na 3 weken had ik het idee dat de supplementen hun werk deden en ze fleurde wat op. Ze was minder druk met schrapen van haar tanden over de wand.
Half maart ging ze erg achteruit. Haar voeten werden steeds weer warm, ontstekingen toch terug komen. Ze wilde niet meer naar buiten en lag heel veel in de stal. En toen kwam de avond dat ik bij haar in de stal zat. Ze voelde zo moe en er ging iets door mijn lijf. Ik kan niet beschrijven hoe, maar dit was het, ze was klaar. Het kon niet meer zo, ze had te veel pijn en was zo moe. Ik moest een afspraak maken om haar in te laten slapen, wat ging me dat door merg en been.....

De laatste dagen hebben we nog even van elkaar genoten. Een fotoshoot geregeld om haar nog een laatste keer vast te leggen hoe ze was. Een laatste buitenritje en een laatste keer in de wei. Ontzettend veel geknuffeld en bananen gegeten, daar was ze gek op.

Er zijn nog veel meer typische trekjes die ze had, maar om het verhaal een beetje beknopt te houden de hoofdlijnen weergegeven.

Tot op de dag van vandaag heb ik er nog steeds moeite mee. Ik huil nog iedere dag om haar, mis haar vreselijk. Ik weet dat er voor haar geen betere oplossing was en toch twijfel ik nu aan mijn beslissing. Had ik niet nog.... enz. Maar dat was egoïstisch geweest.

Ik hoop oprecht dat er meer bekendheid komt over deze erfelijke afwijkingen. Dat deze paarden niet meer gezien worden als lastig of pittig, er is echt iets met ze aan de hand. Ze lichamelijk dingen gewoon niet kunnen. Maar voornamelijk dat er ook niet meer mee gefokt wordt, om nieuwe eigenaren en paarden deze ellende te besparen.
Het zijn intense paarden om van te houden, maar het brengt ongelofelijk veel zorgen en verdriet met zich mee.